Natuur op voorschrift: zorg in het groen

Met ‘Natuur op voorschrift’ wil AZ Groeninge in Kortrijk de natuur dichter bij patiënten, bezoekers en medewerkers brengen. Maak kennis met de twee vrouwen achter dit project: Petra Archie (rechts), directeur patiëntenzorg, en Virginie Huys, (links) coördinator transmurale samenwerkingen.

Hoe is ‘Natuur op voorschrift’ ontstaan?

Virginie: AZ Groeninge ligt op een groot, open terrein en van bij het begin was het idee: dit moet een gezondheidsdorp worden. Niet alleen focussen op genezen, maar mensen ook laten opfleuren in een groene, gezonde omgeving.

Eén van de voorwaarden toen we het ziekenhuis aan het bouwen waren, was: het moet opgaan in de omgeving. Dus we mochten in andere woorden geen grote blok van twaalf verdiepingen zetten. Het moest laag blijven, en daarom zit een groot stuk van het gebouw ook onder de grond. Dat zorgt er niet alleen voor dat het ziekenhuis niet te hoog is, maar ook dat alle kamers uitzicht hebben op de natuur. We hebben ook bewust gekozen om bijna geen bovengrondse parking te voorzien.

Van in het begin hadden we veel aandacht voor de natuur rondom het ziekenhuis, en we zochten naar manieren om die echt te integreren in onze werking. Zo kwamen er allerlei ideeën: wandelroutes rond het ziekenhuis, nieuwe infrastructuur...

Een paar jaar geleden herinner ik me een jong koppel dat een sterrenkindje had – een kindje dat dood geboren was. Ze maakten toen voor het eerst een wandeling met hun kindje in de natuur rond het ziekenhuis. Achteraf vertelden ze hoeveel deugd dat hen had gedaan. Die wandeling gaf hen het gevoel dat ze toch nog even een band konden opbouwen met hun kindje. Ze hoopten dat ook andere ouders van een sterrenkindje zo’n ervaring zouden kunnen beleven.

We kregen ook signalen van andere kanten. Families van orgaandonoren vroegen bijvoorbeeld of er een plek kon komen om hun dierbaren te herdenken. En een collega-kinesiste stelde de vraag waarom we geen dieren zouden inzetten voor therapie.

Het was dan aan onze directeur Zorg, Petra, om te bekijken of – en hoe – we zulke ideeën konden integreren in onze werking. Een paar jaar geleden hebben we alle wensen, ideeën en dromen die leefden verzameld. Zo is ‘Natuur op voorschrift’ ontstaan.

Intussen is er al heel wat gerealiseerd: wandelroutes, een herdenkingsplek, een dierenweide met ezels die ingezet worden in therapie, een boomhut, een speeltuin, een regenboogtuin vol kleurrijke bloemen,...

‘Natuur op voorschrift’ is dus een verzamelnaam voor alles wat we doen met en in de natuur rond het ziekenhuis.

Jullie werken ook met dieren om de natuur naar de patiënten te brengen. Hoe gaat dat precies in z’n werk?

Dat is eigenlijk gegroeid uit een samenwerking met het natuureducatief centrum en vzw Doerak. Zij hadden ezels die op een stuk van onze weide stonden, en dan is er beslist om samen te werken met de boer. Hij zorgt voor de dieren, en wij gebruiken ze in therapie. Die ezels zetten we in voor asinotherapie, dus ezeltherapie, bij kinderen en volwassenen, zowel met als zonder beperking. Ook mensen met leerstoornissen of emotionele of sociale moeilijkheden kunnen daar echt baat bij hebben.

Daarnaast hebben we ook Embrasse, onze zorghond. Dat is eigenlijk een blindengeleidehond die afgekeurd werd door een schouderprobleem en zo bij ons terechtgekomen is. Hij wordt ingezet in therapie, maar ook bij mensen in palliatieve zorg of met dementie. En ja, we zien daar echt heel mooie resultaten van. Ik denk zelfs dat wij het enige algemeen ziekenhuis zijn in België, en misschien zelfs ruimer, dat intern met een hond werkt. Dat is natuurlijk niet evident op vlak van hygiëne, dus hij wordt constant opgevolgd door de dierenarts. We moeten er constant voor zorgen dat hij geen ziektes kan overdragen naar patiënten.

En dan hebben we ook nog vissen, bijvoorbeeld op psychiatrie. Daar krijgen patiënten de verantwoordelijkheid om voor die vissen te zorgen. En dat helpt echt wel bij hun herstel en om hun verblijf aangenamer te maken.

Wat is jullie rol in het project?

Petra: Ik heb vooral ‘ja’ gezegd op alle gekke en originele ideeën en gezorgd voor een ruime betrokkenheid van Stad Kortrijk, Leiedal, LOGO … terwijl Virginie echt wel de motor is geweest die iedereen samenbracht en zorgde voor concrete realisaties.

Krijgt jullie idee ook elders wortels?

Petra: Zeker, heel wat organisaties kwamen al op bezoek of vroegen praktische tips. Zo werd er onlangs tijdens een symposium zelfs een natuurwandeling ingepland, op vraag van de organiserende firma. Medewerkers van een Antwerps ziekenhuis zeiden zelfs: "Als we dichter woonden, zouden we hier meteen komen werken!" We kregen ook al bezoek uit Japan en een Finse onderzoekster kwam meermaals langs voor gezamenlijk onderzoek.

Naar welke natuurlijke plek op de campus gaan jullie zelf regelmatig?

Virginie: Ik zit hier eigenlijk overal wel graag. Over de middag ga ik soms gewoon even wandelen rond de site, da’s echt zo’n momentje voor mezelf. De natuur is hier ook helemaal mee verweven in onze werkcultuur. Voor vergaderingen zeggen we soms gewoon: 'Zullen we ons anders even buiten zetten?' En dat is superfijn. ‘Natuur op voorschrift’, trekken we constant door in ons beleid het is niet alleen voor de patiënten, maar net zo goed voor ons als medewerkers.

Petra: Ik hou echt van de Koesterplek, maar eigenlijk gebruik ik gewoon elk hoekje tegelijk.. Vergaderingen of evaluatiegesprekken doe ik meestal wandelend. Ik heb zo'n vast rondje dat ik doe, en dan kom ik onderweg langs alle realisaties.

Wat hopen jullie dat er bloeit als dit project groeit?

Petra: Ik hoop dat meer artsen ons voorschrift gaan gebruiken en dat we mensen weer naar buiten kunnen krijgen, zodat ze zowel van de natuur als van de beweging kunnen genieten.

Virginie: We willen de natuur blijven inzetten om het verblijf van onze patiënten aangenamer te maken en hen bewust te maken van de voordelen ervan. Er komen nog veel toffe plannen aan!

Zin om zelf op ontdekking te gaan?
Bekijk hier alle info en wandelroutes op en rond AZ Groeninge