We leven in een maatschappij die heel vaak beslissingen neemt in plaats van ouderen, of ze nu thuis wonen of elders. De coronacrisis - met de schrijnende situatie in de woonzorgcentra tijdens de eerste golf als pijnlijke illustratie - maakt duidelijk hoe snel mensenrechten van ouderen ingeperkt worden. Ze worden geconfronteerd met afzondering, langdurige eenzaamheid, het gebrek aan keuzemogelijkheden of privacy.
In 'Grijs aan Zet', een project over de fundamentele rechten van ouderen’ beluisterden 65-plussers de (corona)verhalen van andere ouderen. Ze bekeken wat beter kan.
Met wat spontaan opborrelde bij ouderen, bij het beluisteren van de verzamelde verhalen over ouderen en grondrechten gingen we aan de slag. Het project zorgde voor kruisbestuiving tussen de jonge theatermakers van Het Bataljong en ouderen, tussen de achtergrond van experts en de ervaring van ouderen, tussen beeld en tekst.
Rond de voorstelling ontstond op die manier een dialoog, een uitnodiging om vanuit verschillende hoeken het probleem te benoemen en de oplossingen te verbeelden.
1. De start
(januari-februari 2022)
Dit project wilde de fundamentele rechten van ouderen beter waarborgen. De weg ernaartoe werd bepaald door de stuurgroep. De minimumleeftijd om deel te kunnen uitmaken van deze groep is 65.
2. We beluisterden verhalen
(maart-juni 2022)
In het voorjaar van 2022 sprokkelden we verhalen bij het brede publiek. Vrijwilligers (65+) begeleidden ook gesprekscirkels, waarin we de verhalen van ouderen beluisterden. Dat gebeurde thuis, in woonzorgcentra, in dienstencentra,... met jong- en oud gepensioneerden. Het uitgangspunt van deze gesprekken waren de beperkingen van de grondrechten tijdens de coronacrisis, maar ook daarbuiten. Vanuit het gemis lieten we het gesprek evolueren naar een visie op de toekomst: wat is echt belangrijk voor de toekomst, wat kan beter?
3. Experts bogen zich over de verhalen
(juni-oktober 2022)
Experts uit diverse onderzoeksdomeinen kregen onze verhalen toegestuurd. Zij bestudeerden ze met een mensenrechtenbril en hanteerden ze als basis voor het uitwerken van een verstaanbare wetenschappelijke bijdrage vanuit de verschillende disciplines.
4. We maakten een boek en spelen theater
(najaar 2022- maart 2023)
De aanbevelingen en de verhalen kwamen terecht in een boek dat zowel artistiek-verhalend als vulgariserend-wetenschappelijk is. Lessen aan de samenleving voor het respect voor de fundamentele rechten van de oudsten staan er in neergeschreven. Het vormt een meer participatief, sociaal-artistiek vervolg op het boek 'fundamentele rechten van ouderen' (Intersentia) uit 2011.
Vanaf september 2022 werd uit de verhalen een theatervoorstelling gemaakt door Het Bataljong: De Generatie. De voorstelling ging in première op 30 maart 2023 in de Kortrijkse Budascoop en reist vervolgens verder naar andere gemeenten van onze regio en Vlaanderen (zie grijsaanzet.be/agenda).
Het boek Grijs aan Zet is uitgegeven bij Garant-Maklu en is te koop in de boekhandel, via maklu.be en bij de voorstellingen van De Generatie.
Onze kernpartners zijn theatercollectief Het Bataljong en Amnesty International Vlaanderen, aangevuld met en ondersteund door een steeds groter wordend netwerk van gemeente- en stadsbesturen, zorginstellingen, wetenschappers, ouderenverenigingen, ouderenadviesraden,...
Met steun van de Kortrijkse Ouderen Advies Raad en Vlaanderen.
Avansa ijvert voor een samenleving waarin iedereen meetelt en meedoet. Ieders inbreng is cruciaal in een echte democratische, zorgzame samenleving. De stem van ouderen wordt hierin te weinig gehoord.
Alle informatie over het project 'Grijs aan Zet' via projectverantwoordelijke Maarten Vanhee via maarten.vanhee@avansa.be en via grijsaanzet.be.
Campagnebeeld Grijs aan Zet: Flore Deman (https://www.floredeman.com/).
Affiche De Generatie en (cover)illustraties in het boek Grijs aan Zet: Hans Vermandere (mmix)
