Emma Verschraegen, tot voor kort werkzaam bij Erfgoed Zuidwest, realiseerde de expo ‘Tapijtsgeest’, nog tot 29 juni te bezoeken in De Zijweg, het café van Avansa Mid- en Zuidwest. We stelden haar enkele vragen.
Tapijtsgeest is een tentoonstelling die geprobeerd heeft om de geschiedenis van textiel in deze regio te vertellen. Er bestaat hier een hele rijke geschiedenis van polig textiel: tapijten en meubelstoffen van deze regio. Deze sector kende een boom in de jaren zeventig en zestig en we wilden capteren wat de tapijtsgeest was in deze regio.
Welk soort tentoonstelling wilden jullie maken?
We wilden een tentoonstelling maken die mensen prikkelt om met dat thema aan de slag te gaan en na te denken over wat textiel is en wat textiel betekend heeft hier in de streek. Niet alleen voor kenners, maar ook voor mensen die totaal niet bezig zijn met textiel. Mensen waarvan bijvoorbeeld de grootouders wevers waren, maar eigenlijk niet goed weten wat dat allemaal inhoudt. Maar evengoed mensen die deze context niet hebben en zich gewoon willen laten prikkelen.
Hoe zijn jullie op het idee gekomen om de tentoonstelling te maken?
Het idee om rond textiel in de regio te werken bestond al langer bij erfgoed zuidwest. Toen kwam corona en hebben we ons eerste ontwerp, dat ietwat klassieker was, omgegooid. De idee erachter was: “als we geen fysieke tentoonstellingen mogen organiseren, maar we willen toch textielerfgoed bij mensen brengen, hoe gaan we dat doen”?
Zo kwamen we op het idee om 15 tentoonstellingsdozen te maken, die elk een klein stukje van die geschiedenis vertellen. Elke doos staat op zichzelf, maar kan ook deel uitmaken van een tentoonstelling, als ze allemaal samen staan. Zo kunnen de dozen ook ontleend worden, om een museumervaring aan huis te ervaren. Dat werkt ook. Ondertussen trokken we met die dozen ook naar woonzorgcentra en buurthuizen, zodat het leeft. Mensen die normaal drempelvrees zouden hebben, op welke manier dan ook, krijgen op die manier de kans onze dozen te ontdekken. Eigenlijk is dit dankzij corona een heel nieuw concept geworden.
Welk verhaal dat je hebt gehoord blijft je het meeste bij?
Ik heb een aantal keren een gesprek gehad met Ginette, 78 jaar. Ik kwam bij haar thuis, een kranige dame, rechttoe rechtaan. Zij heeft een bedrijf uitgebouwd, waar zij zelfstandig bobijnmaakster was, en 15 mensen in dienst had. Een vrouw in een mannenwereld, want de textielwereld wordt echt bevolkt door mannen. Zij heeft als vrouw in die sector echt op haar strepen gestaan. Zo vertelde ze me dat ze bij het opnemen van de telefoon nooit haar naam zei, zodat mensen aan de telefoon niet meteen doorhadden dat ze met een vrouw spraken. Ze droeg ook altijd een broek. “Met mij valt er niet te sollen”, dat was de boodschap. Ik vond dat leuk om te zien, in contrast met de mannenwereld die de textielsector toen was. Dat ze zich afvroeg of haar verhaal wel zo belangrijk was maakt het nog zo uniek en authentiek.
Welk wist-je-datje wil je ons al verklappen?
Het leukste is dit: het moment waarop de nieuwe Amerikaanse president bij de inauguratie verschijnt. Als je dan naar het tapijt kijkt, besef dan dat dat gemaakt is door Balta. Alle tapijten waar de voorbije Amerikaanse presidenten op gelopen hebben bij hun inauguratie, zijn afkomstig uit West-Vlaanderen, uit de fabriek van Balta. Als je ooit nog een inauguratie van een Amerikaanse president ziet, zal die nooit meer hetzelfde zijn.
Wat hoop je dat de mensen zullen onthouden als ze naar de expo komen?
Ik hoop vooral dat mensen zullen zien wat voor passie in die sector leefde en nog steeds leeft. En dat textiel iets is van mensen voor mensen, en niet per se voor het grote geld.
Ik hoop echt dat de passie waarmee de textiliens over hun werk vertellen wordt overgedragen, dat mensen geprikkeld worden om een beetje anders naar die wereld te kijken en er zich wat in gaan verdiepen. Maar vooral hoop ik dat ze iets kleins onthouden of de vonk voelen, zoals ik die gevoeld heb, omtrent textiel. We hebben echt de passie van die textiliens er willen insteken, de drive om te blijven vernieuwen en zichzelf heruit te vinden en de bijzondere dingen die daaruit voortkomen. Ik hoop dat dat blijft hangen bij de bezoekers.
Als je uit alle soorten tapijten die er bestaan, 1 mag kiezen, welk springt er dan uit voor jou?
Dat vind ik echt een moeilijke vraag. Ik heb niet per se een favoriet, maar als ik een tapijt zou kopen dan zou het een zijn met veel kleuren, met een tijger erop, zoiets.
Maar daar gaat het uiteindelijk niet om. Voor ik aan dit project begon had ik nooit echt nagedacht over tapijten. Ik was daar eigenlijk niet zo mee bezig. Wie wel, als je niet in die sector zit? Maar door die tentoonstelling te maken en er zo anders naar te kijken, merk ik dat ik, als ik bij mensen thuis kom, echt op de tapijten let. En dan benoem ik de tapijten en durf ik er al eens aan te voelen.
Ik heb er dus niet per se een favoriet aan over gehouden, maar ben gewoon anders naar tapijten beginnen kijken.
Wat roept het woord tapijt op bij jou?
Dat zijn eigenlijk woorden die ik al een aantal keer heb aangehaald: warmte van mensen en weten dat daar heel veel ambacht en tijd in kruipt om een mooi tapijt te maken. Passie voor het vak ook. Er zijn zoveel beroepen die nodig zijn om een tapijt te maken. Een tapijt is door zoveel handen gegaan, er zit zoveel ambacht achter, dat ik een tapijt als object alleen maar heel erg heb leren appreciëren. Het heeft bij mij een bewondering opgeroepen die ik vroeger niet had.
Waarom moeten de mensen komen naar Tapijtsgeest?
Omdat het een tentoonstelling is die met veel liefde gemaakt is, met veel respect voor de mensen in het vak en ambachtslui. Het is belangrijk om het dna van de streek daarin terug te vinden. Want deze regio heeft een grote bloei gekend dankzij de textielsector.
De tentoonstelling toont ook hoe innovatief die bedrijven zijn en hoe ze als paddestoelen uit de grond zijn gegroeid. Op een bepaald moment waren er zodanig veel bedrijven met elk hun eigen expertise en eigen kennis en specialisatie, dat het heel boeiend is om te zien hoe die allemaal zijn kunnen ontstaan... Maar je ziet ook hoe die bedrijven zijn blijven innoveren en nadenken.
Ik denk dat tof is als je met heel het gezin naar onze expo kan komen en dat iedereen er wel iets kan uitpikken, dat iedereen toch iets anders zal onthouden hebben. We hebben iets voor kinderen, we hebben interviews, je kan een weversknoop leren maken… Ik hoop vooral dat bezoekers bij het buitengaan zullen denken: “dat wist ik toch nog niet, dat heb ik geleerd of dat idee ga ik meenemen”.
De expo is te bezoeken van 24/05 t.e.m. 29/06 2021 in ons Avansahuis (Wandelweg 11, 8500 Kortrijk) tijdens de kantooruren.
Meer info over de expo vind je op de website van Tapijtsgeest en op Facebook.
