De natuur als ankerpunt
Wat zo fijn is aan de natuur als tool, medicijn (ik ga vaak wandelen als ik beginnende hoofdpijn heb, doet soms echt wonderen - het is trouwens bewezen dat de kleuren blauw en groen een heilzaam effect hebben, van water word ik instant rustig): natuur is gratis, dichtbij, altijd beschikbaar (een beetje zoals je adem, als anker), oordeelt nooit... Er is geen toegangsprijs, er zijn geen openingsuren of voorwaarden... Het is er gewoon, voor ons. En dat is niet zo vanzelfsprekend. Niet iedereen heeft dat geluk...
Zelfs al hebben we hier in het volgebouwde België, en zeker in West-Vlaanderen, weinig echt uitgestrekte wilde/ongerepte natuur, er zijn toch echt wel veel mooie plekken. Die mogen we ook koesteren... Zoals hier bij ons Bellegembos (waar de boshyacinten in het vroege voorjaar even mooi bloeien als in het Hallerbos 😉), de Libel, Vlasakker, de buurt van het Orveytbos... En veel mooie parken en plekjes. Zoals het Plein, Tuin Messeyne, het Baggaertshof... Zoveel moois in Kortrijk! Ook al het nieuwe groen in het winkelwandelgebied vind ik heerlijk. We hebben toch echt wel een mooie stad, vind ik. Ik ben daar echt erg dankbaar voor.
Ook voor de mooie, grote boom in mijn tuin, het Blauwe Poortpark dat het verlengde ervan vormt... en dat mij dagelijks op een waar concerto trakteert. Hier ontbijten, op mijn terras, in de ochtendzon, met die vogeltjes op de achtergrond, ik vind dat niet minder dan hemels. Ik denk vaak, waarom moet ik op vakantie gaan, om er rust te vinden, als ik die gewoon in mijn achtertuin vind? Als het eerder een kwestie is van kunnen/mogen/durven stilvallen en openstaan voor wat er is? Count your blessings.
(Niet dat er niet veel te ontdekken valt in de wereld. En dat dat niet oneindig prachtig en super verrijkend kan zijn... En ik vind het zelf soms ook echt jammer dat mij dat niet lukt, reizen (ik kan gelukkig op bezoek in andere landen via de films in Budascoop). Maar het mag ook en-en zijn. We vergeten, door alles wat er nog open ligt aan mogelijkheden, alles wat er nog niet ontdekt is, soms te appreciëren wat we wél al hebben, letterlijk in onze achtertuin, vrees ik.)
Tegenwicht voor schermtijd
En van je gsm en social media aan de kant laten liggen. We worden immers constant afgeleid, of laten ons afleiden. Maar al die dingen zijn er ook gewoon voor gemaakt om mega verslavend te zijn, ze saboteren ons dopamine beloningssysteem. Naar mijn gevoel zijn al die schermen en de bijhorende afleiding en overprikkeling momenteel het grootste probleem, zowel bij jongeren als volwassenen. (Ook in de opvoeding van mijn twee pubers, vind ik het begrenzen ervan de grootste uitdaging.) Want als je aandacht gekaapt wordt, kan je niet in het hier en nu zijn, en dan kun je niet echt voelen, want we hebben aandacht nodig om te kunnen voelen. En om iets te veranderen, moet je wél kunnen voelen... Facebook laten voor wat het is, was een van de beste beslissingen in mijn leven 😁. Ik dacht lang dat het ook voor verbinding zorgde, maar sinds ik niet meer lees en scroll op social media, lees ik veel meer boeken en wandel ik veel meer, heb ik meer écht waardevol contact met vrienden. Dus ik voel meer verbinding met mezelf, de natuur en anderen. Als ik af en toe toch nog eens op Facebook beland, via een link die iemand me toestuurt, merk ik meteen weer hoe hard het aan me trekt, hoe snel ik toch weer aan het scrollen ben.... En hoe leeg ik me dan na afloop voel, na lezen wat ik eigenlijk niet wilde lezen. Voor mij is er geen tussenin, het is alles of niks, en dan kies ik liever voor niks. Want in die ruimte passen er vele andere, mooiere dingen, eerlijk gezegd. In de natuur, in de stilte, word je minder afgeleid, dus is de weg naar dat voelen, naar binnen, er korter, gaat dat daar makkelijker.
Een stukje uit een mooi boek: 'In onze samenleving waarin het draait om instant gratification heeft de natuur niet zoveel te bieden. De natuur 'waardeert' jou niet, waardoor je geen dopamine aanmaakt. De natuur geeft je geen schouderklopje en geeft je geen likes. Jij bent degene die waardeert en liefde voelt. Dat is oneindig veel waardevoller.' Mindful aanwezig zijn, gaat veel makkelijker in de natuur, het gaat bijna automatisch. Luisteren naar vogels, naar jonge eendjes of een sierlijke reiger kijken... We zitten al zo gauw weer in ons hoofd, de natuur geeft ons het cadeau om daar uit te kunnen komen, verwondering... Omdat er geen overprikkeling is, is het makkelijker om met al je zintuigen aanwezig te zijn, zeker als je alleen wandelt, of tijdens een bosbad...)
Kiezen wat je voedt
Hieraan gelinkt: alles draait om keuzes. Je kiest wat je eet. Maar alles is uiteindelijk voeding. Wat je kijkt, leest, luistert, koopt (of vooral niet koopt), ervaart en doet, de mensen met wie je je omringt, de plaatsen/omgeving waar(in) je je begeeft... Ik besliste jaren terug om geen tv meer te kijken, geen krant meer te lezen, het nieuws vanop afstand te volgen - enkel nog het ochtendjournaal... Ik werd er een gelukkiger mens van. En je zou kunnen zeggen, 'ja, maar dan word je wereldvreemd en zit je in je eigen kleine wereldje, je moet toch weten wat er in de wereld gaande is!?'... Ik weet voldoende. Het nieuws focust op negatieve dingen, terwijl er zoveel moois gebeurt dat nooit aandacht krijgt. Ik heb toch niet de illusie dat ik de wereld ga of kan veranderen. Niet fatalistisch, wél realistisch. Ik doe wat ik kan in mijn 'kleine wereld'. En als iedereen dat zou doen, hebben we al gauw ook een andere wereld. Verander de wereld, begin bij jezelf...)
En tegelijkertijd dus ook Natuurpunt steunen zodat er meer beschermde natuur bij kan komen, want dat is echt wel nodig hier. En politici bewust maken. Als je een bos kapt, plant je geen nieuw 'bos', maar een hoop bomen. Het duurt jaren en jaren voor je weer het ecosysteem van een bos hebt...
En de natuur niet vervuilen... Mensen die afval of sigarettenpeuken op straat gooien of in de natuur achterlaten, ik snap dat echt niet. Mijn hart bloedt dan. Het is alsof je jezelf vervuilt...
En over die verwondering: deze zit in jezelf, je moet alleen de poort weer vinden, die is er nog, dat gezonde innerlijke kindje, het zit vaak gewoon een beetje onder het stof, vaak heel veel laagjes, op een helder stralende lamp, die je weer kan wegpoetsen 😁. (Don Miguel Ruiz beschrijft dat mooi in zijn 4 Tolteekse inzichten: we zitten allemaal gevangen in een soort droom, een kooi, waarvan de deur eigenlijk gewoon openstaat... Eens je dat inziet...)
Zoals in de beschrijving van de podcast: een plantje tussen stoeptegels ontdekken of een insect dat je niet kent (en dan eventueel opzoeken in Obsidentify welk het is), of met Merlin Bird ID, de vogelidentificatie-app, luisteren naar welke vogels er allemaal aan het zingen zijn in je buurt, en onder de indruk zijn hoeveel soorten dat soms zijn, kan mij al verwonderen en echt blij maken. Ik probeer die microbe door te geven, levend te houden, bij de kinderen... Niet evident bij pubers, maar ik hoop toch zaadjes te planten...
Er is een mooi boek, Het laatste kind in het bos, dat gaat over het herstellen van onze band met de natuur. Het reikt manieren aan om kinderen weer in verbinding te brengen met natuur.
Groen in de stad
Er is zoveel natuur in onze stad, waar we ons niet bewust van zijn. Ik ging vorig jaar op 'stadssafari' met een groepje wijzen en leergierigen van Natuurpunt. Echt, je zou niet geloven hoeveel soorten we konden vinden, gewoon alleen al langs de verlaagde Leieboorden... Maar in het dagelijks leven, in ons doelgericht verplaatsen, met ons hoofd vol met van alles en nog wat, to-do-lijstjes en zorgen allerhande, lopen we daar gewoon aan voorbij, zien we dat niet echt... Ik ook niet hoor. Ik oefen wel, op het mezelf tot de orde roepen dan, als ik niet te hard verdwaald ben in dat hoofd van mij tenminste ☺️
Ik deed met Linus de gloednieuwe Totemus-wandelzoektocht in Kortrijk, die je langs heel veel groene plekken in de stad brengt, een echte aanrader! Als je toerist in eigen stad kunt spelen, kom je in een soort zen-modus, die doet vertragen, waardoor je dingen opmerkt die je anders nooit zou zien... Erg leuk!
Toen ik in het begin van dit voorjaar de nieuwe plantjes in mijn tuin gezet had (vooral wortelstukjes, dus ik moest wel even geduld hebben) ging ik elke ochtend kijken of er al iets (groter) gegroeid was. Kijk, daar word ik dan blij als een kind van, vers groen zien komen piepen of groeien 😂 Benieuwd zijn welk onkruid zich in mijn tuin komt nestelen. (Een gids zei ooit: onkruid is pas onkruid als het ergens staat waar je het niet wilt hebben. Het meeste is echt gewoon mooi en/of lekker en/of medicinaal te gebruiken). Net zoals elke ochtend naar mijn kipjes, Poppy en Rose, gaan. Je eigen eitjes kunnen rapen, ik vind dat zo 'gezellig'. Ze zijn trouwens verzot op de brandnetel die overblijft na mijn langgetrokken brandnetelthee 😁
In dezelfde rayon: gewoon buiten zijn, een beetje zitten in het gras en niks doen, wat lummelen en gewoon wat kijken, echt kijken (dan zie je ineens van alles dat je anders niet opmerkt), hier en daar een taakje doen misschien (ik krijg dan altijd creatieve ideeën en goesting), niets dan zijn, leegte... Prutstijd. Lummeltijd. Uit het eeuwige 'doendoendoen' en 'moetenmoetenmoeten'. Ik en mijn volle, vaak chaotische brein hebben dat echt nodig, het is ontzettend helend, ook een beetje opladen van je batterij... maar ik doe het zelf ook nog te weinig, sta het mezelf te weinig toe (misschien omdat ik het, door mijn eigen beperkende overtuigingen, associeerde met 'lui zijn' en me er dus voor schaamde - 'wat heb jij vandaag gedaan? OH, een beetje gelummeld...'), besefte ik dankzij de cursus zelfzorg van Ann Van Hecke. Volgens mij heeft het een beetje hetzelfde effect als een week op vakantie gaan, wat mij toch niet lukt en 't is alleszins gemakkelijker en goedkoper, want je hebt er alleen jezelf voor nodig en tijd, een toelaten... 😁 Moest er aan denken in verband met het half uurtje in het gras liggen en naar de wolken kijken, tijdens het bosbad, waarover ik vertelde, hoeveel deugd me dat gedaan had, en waarom we dat eigenlijk niet gewoon vaker doen. Misschien moeten we allemaal wat meer naar de wolken kijken in plaats van naar onze schermpjes 😉 Het samen doen, tijdens zo'n bosbad, gaf mij ook wel een fijn gevoel. Elk op jezelf en toch verbonden...
We zijn 'het zijn' verleerd...
Jammer dat we die verwondering een beetje kwijt geraken als volwassenen. Vaak zijn het onze kinderen, die als peuters en kleuters wél nog die verwondering hebben, en die 'taffelen' tijdens het stappen omdat ze overal bij blijven stilstaan ('kijk!'), die ons er terug naartoe proberen te leiden... maar er moet natuurlijk tijd zijn of tijd kunnen gemaakt worden, om te vertragen. Verwondering en vertragen hangen samen. Maar 't is niet weg, het heeft gewoon terug wat aandacht nodig, we kunnen het ons her-inneren...
Ik zag vorige week een salamander op het fietspad naast de spoorweg en we spotten een zwarte bij op de bloesems van een grote struik in de tuin. Gisteren was ik tijdens het dansen getuige van twee spelende haasjes in de wei en mocht ik tijdens een wandeling de blauwe reiger nog eens bewonderen bij het bassin bij de Kulak... In het park achter onze tuin hoorde ik vanochtend een koekoek. Een paar jaar terug was er een groep zwarte dansvliegen op bezoek in onze tuin. En vorig jaar stonden we al lachend te kijken naar massa's parende groene schildwantsen. Meer heb ik bijna niet nodig om gelukkig te zijn...
(In de stad heeft er iemand met krijt de namen van bepaalde kruiden, planten, bomen... erbij geschreven. Daar word ik dus heel blij van, zo'n klein 'kijk dan toch!' initiatief van mensen, om andere mensen even uit dat hoofd en in de verwondering te sleuren, wakker te schudden, zo van 'Hallo! Hup! Kom uit je hoofd! Kijk hoe mooi, deze wereld!' 😉)
Verbinding met het groter geheel
Net zoals we ons ook weer kunnen herinneren dat we een deel zijn van de natuur, er niet van afgesneden zijn, dat nooit geweest zijn... We doen alleen alsof we dat zijn, alsof we er boven staan... Grootste fout van de mensheid (mensdom/planten- en dierenrijk 😉), volgens mij. Het is een soort 'vergeten weten'... (Inheemse natuurvolkeren hebben of hadden die connectie vaak wél nog. Ik erger mij een beetje aan het feit dat wij ons hier in het Westen ahw superieur voelen, terwijl er hier zoveel fout gaat, net door het verlies van die verbinding). Die verbinding voelen, is iets heiligs bijna, naar mijn gevoel. En de plek waar het ware geluk te vinden is. In het Nu, verbonden met onszelf, de natuur, elkaar, het grotere geheel (maakt niet uit of je dat nu God, het universum, het Al, of weetikveelwat noemt – ik ben gelovig, los van religie). Of hoe kleine gelukjes eigenlijk reusachtig zijn, als je ze maar echt laat binnenkomen.
In de polyvagaaltheorie spreken ze over 'glimmers' of 'glinsteringen' (tov triggers). Hoe alerter je ervoor wordt, om ze op te merken en te laten binnenkomen, écht te kijken en te voelen, hoe meer je er ziet. Je voelt dat ook echt in je lichaam. Je kan die ervaringen van 'geraakt zijn', verwonderd worden en 'verzachten', opschrijven, in een schriftje, en dan heb je een soort schatkist vol kostbare edelsteentjes waar je naar terug kan. Ons zenuwstelsel kalmeert daarvan, die glinstermomentjes.
Bewust aanwezig zijn
Het opschrijven van wat er mij elke dag gevoed had, was een tip van mijn lichaamsgerichte therapeut, Gilles Seymus, die ik ook via lichaams- en ademwerk bij Avansa leerde kennen. Ik kwam, na maanden elke avond voor het slapen gaan terug oproepen wat er me die dag gevoed had, tot het inzicht dat het heel vaak verbinding, met mezelf of anderen en met de natuur en dieren, was, die me voedde... En toen las ik Verbinding verbroken van Johan Hari en vielen alle puzzelstukjes in elkaar. Een boek dat iedereen zou moeten lezen, te beginnen bij dokters, psychiaters, politici... Soms ligt verandering niet in 'grote' dingen, dure, lange cursussen, maar in gewoon elke dag iets kleins doen dat je meer aanwezig maakt, en meer verbonden... (Note to self: weer echt elke dag mediteren!) We, ik ook, zoeken het soms te ver, vrees ik. Maar ja, er valt natuurlijk niet veel geld te verdienen met zo'n tip die je gewoon simpelweg zelf kunt doen, zonder ergens naartoe te gaan of iets te moeten kopen, hé 😂
Misschien ook nog iets belangrijks, of het allerbelangrijkste: om echt helemaal het ontspannende, geluksbrengende effect van de natuur te kunnen ervaren, moet je er wel echt in aanwezig zijn. Als je in het bos nog altijd cirkeltjes loopt te draaien in je hoofd, ben je op wandel in je hoofd en niet in het bos, en dan zal het je ook niet helemaal tot rust brengen. Meditatie is iets dat mij helpt om het drukke getater in mijn hoofd te zien. Waarnemingsoefeningen waarbij je je op je zintuigen focust (wat zie ik, hoor ik, voel ik, ruik ik, proef ik?) helpen mij om aan te komen in het nu. Het eerste kwartier van zo’n wandeling tatert mijn hoofd er nog ‘vrolijk’ op los, en dan doe ik zo’n oefeningen. Daarna valt het wat stil, komt er meer rust om te genieten van de natuur. Dus voor mij is bewust zijn van mijn volle hoofd, en daar wat rust in kunnen brengen, een voorwaarde voor het echt kunnen genieten van de natuur. Zijn die twee onlosmakelijk met elkaar verbonden. (Al zal het ook daaronder wellicht al wel een heilzaam effect hebben, door de stilte, afwezigheid van prikkels en door de kleuren en de geuren misschien...)
De helende kracht van meditatie
Avansa heeft een fijne cursus waarin je de beginselen van meditatie en mindfulness aangereikt krijgt. Ik ga 'm zelf ook nog eens opnieuw volgen... En ook de cursus over onze innerlijke criticus vond ik enorm eye-opening. Inzicht lost niet alles op natuurlijk, maar het is wel een eerste, nodige stap.
Voor mij is meditatie iets dat ik niet mag laten 'hangen' (er wordt wel eens gezegd dat het eigenlijk iets net zo vanzelfsprekend zou moeten zijn als je tanden poetsen... je hoofd of je ziel poetsen dan weliswaar 😁), of ik verval weer in oude patronen. Alles leidt volgens mij altijd weer terug naar meditatie, mindfulness en waarnemen, gewaarzijn: pas als je ziet wat er in je hoofd gaande is, kun je er afstand van nemen, het leren zien als verhaaltjes, maar niet per se de waarheid. Voelen wat er in je lichaam gebeurt, en gevoelens echt toelaten, zijn even belangrijk... Het blijft wel oefenen. Soms vlieg ik nog stevig uit de bocht (Oopsie, daar ging ik, toch weer in slaap gesukkeld zeg, ondanks alles!) en dan slaat de innerlijke criticus, die ik ooit Bruno heb genoemd ('Silencio Bruno!') weer aan het kwekken en verander ik weer in dat kleine, onzekere muisje/meisje ipv in een rustig stralend lichtje... altijd weer een schone les in nederigheid ☺️ En tegelijkertijd toch ook achterom kijken en blij zijn met alle vooruitgang die ik al boekte. En zacht zijn voor mezelf, misschien is dat nog de grootste uitdaging van dit leven... En, als ik dan toch weer eens uit de bocht vlieg, het hopelijk elke keer weer sneller kunnen doorprikken en weer wakker worden. En gewoon blijven verder wandelen... Letterlijk en figuurlijk 😉
Aandachtig aanwezig in de natuur
Nog fijne meditatietips voor in de natuur, die ik recent in een boek las en waar ik wat mee aan het spelen ben: gewoon zitten met open ogen en kijken naar wat er voor je 'beweegt' of is, zonder het te benoemen, gewoon waarnemen. Of louter luisteren, het gewoon laten binnenkomen, zonder er iets op te plakken of over te oordelen. Brengt je hersenen in alfastaat blijkbaar. En dat doet zooooooooveel deugd. Kan je ook al wandelend doen.
Ik zit graag in mijn tuin, bij mijn mini-vijvertje (een teil die anders weggegooid ging worden), waar een stenen kikker, die ik ooit in het kringloopcentrum vond en die eigenlijk een asbak is, mijn meditatiebuddy is 😁 En dan kijken. Ongelofelijk hoeveel leven er zich afspeelt op nog niet eens één vierkante meter. Je moet 'gewoon' kijken. Helaas zal die 'gewoon' voor veel mensen, door het drukke leven, en de veelheid van alles, tussen hele grote aanhalingstekens staan... Ik vind het ook niet altijd even evident.
Ik vind wel dat we het vaak te ver zoeken. In dure, verre retreats, kristallen, complexe oefeningen... Terwijl kleine, gewone dingen, vaak in de natuur te vinden, voor mij persoonlijk, ook al zoveel deugd kunnen doen...
Duurzaam geluk
En er is maar één plek waar je duurzaam geluk kunt vinden: diep in jezelf. Het is datgene wat niemand je af kan pakken, nooit, never... Zelfs als de wereld zou ontploffen, zou dat er nog steeds zijn. In de natuur zijn, lichaamswerk doen, en nog beter, lichaamswerk doen in de natuur 😁 (bosbaden, buiten yoga doen...), helpt mij om op die plek te komen, er contact mee te maken.
Eigenlijk is het gek hé, hoe moeilijk veel mensen het vinden om gewoon te zitten en niets te doen, even gewoon te zijn... Ik betrap mezelf er ook op dat ik al gauw een boek vastneem om nog een stukje te lezen, of wat muziek te luisteren, dat ik die lege momenten, als die er al (mogen) zijn, ook gemakkelijk ga invullen. En dat ik zoveel moet, eigenlijk vooral van mezelf, dat ik mezelf heel veel druk opleg. We 'moeten' 😉 vooral massaal weer leren niksen, denk ik. En nu moet ik denken aan dat zinnetje dat je soms op t-shirts ziet staan: 'niks moet, niksen mag' 😁 ADHD-kronkelhoofd 😂 Ik weet in elk geval dat ik die lege tijd nodig heb, stilte, gewoon zijn, alleen, met de natuur (dus eigenlijk niet alleen, cf. het tekstje uit het prentenboek).
Ik luisterde een kort stukje van de podcast met Lieve Galle en ik vond het zo mooi wat ze zei, dat, als je meer leert over hoe iets werkt, dat de magie ervan dan wegebt. Maar dat het bij de natuur net omgekeerd werkt. Hoe meer je erover leert, hoe magischer het wordt, hoe groter het besef hoe ongelooflijk wonderlijk het allemaal in elkaar zit... En hoe groter de honger vaak om er meer over te weten. Er wordt een soort kinderlijke nieuwsgierigheid door geactiveerd 😁 Daarom zijn die kruidenwandelingen ook zo fijn. Ik zou ze kunnen blijven volgen, opnieuw en opnieuw...
Ik moest in die context ook denken aan al die soorten mossen en (kleine) paddenstoelen, hoe die ook hele wonderlijke werelden op zich vormen. Er is nog zoveel te ontdekken ☺️ Ik ga daarom ook graag mee met de wandelingen van Natuurpunt. Ook gratis als je lid bent. Superfijn, met weetjes allerhande en allemaal mensen die geboeid zijn door natuur. (Ook bijna altijd met wat oudere mensen trouwens... Alsof je pas een interesse in de natuur mag krijgen als je op pensioen bent 🤭)
En ook: ongekend is onbemind. Hoe meer je erover weet, hoe groter je appreciatie, bewondering en liefde ervoor, hoe meer je er zelf ook goed voor wilt zorgen. Toch?
Cycli en de schoonheid van het seizoen
In verband met het cyclische en de winter, waar we allemaal van balen, koud, donker, nat...: ik hou zelf het meest van de lente, ik leef dan helemaal op. Ik heb licht nodig. De herfst, de gezelligheid, het in mijn coconnetje kruipen, met een boek, onder een dekentje, en een poes op schoot, daar kan ik ook van genieten. De kleuren in de natuur dan, zo schoon... De winter is voor mij toch een beetje overleven. Zeker als je gevoelig bent aan depressies... Mijn daglichtlamp helpt een beetje. En de laatste jaren, nu ik dichter bij mezelf sta, heb ik er minder last van dan vroeger... Maar er is ook veel schoonheid, ook dan. Misschien is die winter er om ons eraan te herinneren dat ook wij, deel van de natuur, moeten/mogen rusten, om daarna weer tot bloei te kunnen komen. We zijn dat een beetje vergeten. We willen ook dan gewoon doorgaan, gaan zo in tegen onze eigen natuur. (Mijn nieuwe mantra, tot stand gekomen in de cursus rond de kernkwadranten bij Mips Meyntjens: 'ik mag rusten')... En dat niets eeuwig duurt, niet de negatieve dingen, niet de positieve. Dat 'verval' nodig is, dat de shit omgezet kan worden in mest 😉 Dus ja, die seizoenen, ik hou ervan. Een beetje 'you don't know what you've got 'til it's gone' ook, en ten volle genieten van wat er is, omdat je weet dat het straks voorbij is, maar ook altijd weer terugkomt. Eigenlijk is dat toch wel mooi.
Wandelen in de regen is iets dat ik vroeger niet deed. Nu wel. Niet als het stortregent natuurlijk, maar lichte regen houdt me niet tegen. Ze zeggen wel eens dat er geen slecht weer is, alleen slechte kledij. Ik vind trouwens niks lekkerder ruiken dan de geur van regen die op een warme dag op de droge aarde valt, de geur van 'geblust stof', zoals mijn oma dat altijd noemde. 'Petrichor'.
Of de geur van mijn blauwe regen, van de choisia, seringen, vers gemaaid gras... Hemels!
De magnolia (wij noemen dat om een of andere reden een 'tulpenboom') zien bloeien in de lente, maakt mij ook gelukkig.
Waarde in kwetsbaarheid
Nog iets: natuur heeft geen haast, alles bloeit en groeit op eigen tempo... Ook daar kunnen wij mensen iets van leren. Want onze maatschappij verwacht dat we allemaal, zowel kinderen, jongeren als volwassenen, in hetzelfde tempo leren en groeien, hetzelfde kunnen presteren, hetzelfde aankunnen. Helaas pindakaas, maar zo werkt het niet. En dan worden mensen ziek, vallen ze uit de boot, terwijl, als ze zouden mogen/kunnen leren, werken en leven op hun eigen tempo, ze echt nog wel van waarde zouden kunnen zijn...
Ik ken heel veel ontzettend mooie, wijze, gevoelige mensen die net als ik van de speedboot, 'TINA' – There Is No Alternative, zoals Dirk De Wachter onze maatschappij noemt – gevallen zijn. We zijn reddingsbootjes voor elkaar, maar de meesten geraken nooit meer op die grote boot, die al lang uit het zicht verdwenen is. Onze bootjes drijven steeds verder af. Ik denk niet dat ik nog op die speedboot zou kunnen leven, met de beperkingen die mijn neurodivergente brein, mijn rugzak en mijn lichaam en de overprikkeling en vermoeidheid die dat alles met zich meebrengen, maar ik ben er wel van overtuigd dat wij, kanaries in de koolmijn, ook heel waardevol zijn.
Sommigen staan er nog op, al is het met één been, maar wankel... Anderen hangen ergens aan de reling van de boot, vaak flirtend met eraf vallen, maar ze krabbelen er nu en dan toch weer op... Want er zijn ook heel wat mensen in de cursussen die wél nog meedraaien en werken, maar die vaak ergens toch een 'barstje', een zekere kwetsbaarheid hebben... Misschien kan Avansa voor die mensen ook echt het verschil maken, met inzicht, tools, ontspanning... zodat ze op hun manier toch stevig kunnen blijven staan? Of bewust kunnen kiezen om van die boot te stappen en het anders te doen? Lijkt me fijner dan eraf vallen en denken dat je gaat verdrinken, dat je daar alleen ligt te spartelen ook... Er stroomt alleszins wel veel licht door al die barstjes. Doet me dan weer aan het Japanse 'kintsugi' denken: hoe je als mens met je 'met goudverf' herstelde barstjes mooier bent dan voordien...
Door mensen bij hun kwetsbaarheid te brengen, brengen jullie ze tegelijkertijd ook bij hun kracht. En bij hun Mens zijn.
Het is alleszins heel fijn dat we elkaar vinden bij Avansa, een nieuwe, tragere, bewuster levende vloot, en dat onze bootjes er kunnen aanmeren in een veilige, warme haven, waar we wel welkom zijn, op ons tempo, met ons zijn, ook al is dat vaak een beetje anders... En, zoals ik zei, ik leerde er al zoveel! Mijn levensdoel zal echt aanvaarding zijn, dat het echt gewoon helemaal ok is om anders te zijn en niet mee te kunnen, om te stoppen met vergelijken ook... Zoals de bloemetjes en bomen dat ook niet met elkaar doen 😉 En mild te zijn. Ik las ooit dat we van bomen wél snappen waarom de ene groter is of steviger geworteld dan de andere, meer of minder takken of blaadjes heeft, of waarom de ene scheef gegroeid is en de andere mooi recht. Standplaats/bodem, voeding, water, klimaat, plagen... Verschillende omstandigheden, verschillende bomen. Bij mensen is het net zo. Alleen vergeten we dat en zijn we zo soms toch zo ontzettend hard voor elkaar en onszelf... In plaats van onszelf gewoon te waarderen zoals we zijn en te beseffen dat we er gewoon helemaal mogen zijn, ook al zijn we soms wat scheef gegroeid...
Zorg dragen voor wie we zijn
Een mooie metafoor vind ik die van de orchidee en de paardenbloem. Paardenbloemen groeien overal goed, je mag er zelfs op trappen, dat overleven ze wel, en ze hebben geen speciale voeding of zorg nodig... Orchideeën wél. Je kan gevoelige mensen zien als orchideeën... Supermooi, maar ze hebben andere dingen nodig om te floreren dan paardenbloemen... Beelden helpen mij altijd enorm om inzichten echt te laten binnenkomen en vast te houden...
De cursussen rond meer bewustwording die ik al volgde en wil blijven volgen bij Avansa waren en zijn voor mij, naast het lezen van 'tig boeken, het volgen van therapie en het stinkend eerlijk en kwetsbaar delen met mijn vrienden (zachte spiegels), mooie stapstenen op die weg naar zelfaanvaarding. Maar ik ben er nog niet... En ik ben het ook stilaan los aan het laten, dat ik überhaupt 'ergens' moet geraken. Want voor je het weet sluipt het perfectionismemonster ook binnen in persoonlijke ontwikkeling. Ik heb een paar vrienden die soms zeggen: 'het is al goed' als reactie op 'het komt goed'. Fijne reminders. 'Alles is goed zoals het is', in de natuur, bij ons mensen. Dat besef brengt rust. Of toch tijdelijk. Ooit op een dag zal het helemaal geïntegreerd zijn en ga ik geen herinnering meer nodig hebben 😉
Thuiskomen bij Avansa
In de natuur en bij dieren (vooral bij onze twee poezen) vind ik ook echt die onvoorwaardelijke acceptatie en liefde, zoals ik je zei. En bij mijn lieve vrienden gelukkig ook. Maar die menselijke 'rijkdom' en overvloed zijn niet voor iedereen zo vanzelfsprekend, jammer genoeg. Vaak ploeteren we – ik ook ooit – toch een hele tijd alleen, en onzichtbaar eenzaam (zo'n taboe!), tot we een fijne tribe van gelijkgestemden gevonden hebben... Avansa was en is voor mij een fijne 'visvijver' voor het uitbreiden van mijn tribe. My own chosen family. Of 'framily', zoals ze dat wel eens noemen.
We wandelen elk ons eigen pad. Dat is voor iedereen anders. Maar de grootste gemene deler, wat ons verbindt, en tot een soort Avansa-familie maakt, is de zoektocht, het zoeken naar verbinding, diepgang, kwetsbaarheid, meer zelfinzicht, echtheid, mildheid, aanvaarding, een leven dat past, het anders doen... Ik merk leergierigheid, nieuwsgierigheid, een grote wilskracht, en kracht/moed tout court, bij de mensen die ik er ontmoet... En ook vaak een positieve ingesteldheid, soms 'ondanks alles'... Dus het is ook gewoon vaak heel gezellig. Leutig. Warm. Er wordt ook veel gelachen. Het is tegelijkertijd hemels, echt een cadeau, voor mensen zoals mij, die moeite hebben met oppervlakkigheid en smalltalk, om er ook diepe denkers en voelers te mogen ontmoeten. Een beetje thuiskomen. A(lien)vansa 😁
Het delen, de herkenbaarheid, helpt me relativeren, er soms al wat mee kunnen lachen. Zo van: 'oh, we worstelen daar allemaal mee of wat!? Nice!' 😂 Brengt wat zachtheid. En dat is zo nodig. Want we zijn allemaal heel hard en streng voor onszelf. En het is zoveel makkelijker om mild en zacht te zijn voor anderen dan voor onszelf. Als het nog moeilijk is om het aan jezelf te geven, vind je bij Avansa tenminste al een beetje zachtheid. Zo welkom! En tegelijkertijd ook spiegels, zachte weliswaar, want je moet natuurlijk ook wel eerlijk blijven met jezelf...
Een oproep, een uitnodiging
We missen vaak wel nog wat mannelijke energie in de cursussen. Ik vind het delen van ervaringen, inzichten en wijsheid altijd boeiend. Leren van elkaar. Zien waar er gelijkenissen liggen, waar verschillen, en elkaar toch ontmoeten... Same same yet different. Misschien vallen mannen minder snel uit de boot dan vrouwen, zijn ze daarom minder vertegenwoordigd in de cursussen, die vaak overdag plaatsvinden? Misschien is er ergens een drempel, t.o.v. het delen in groep of kwetsbaar durven/mogen zijn? Ik weet het niet zo goed. De mannencirkel van Avansa is alvast een heel mooi initiatief. Ik zou het een meerwaarde vinden, meer gemengde groepen, meer mannen die de weg naar meer bewustzijn inslaan ook... De wereld heeft dat zo nodig! Dus misschien kan ik gebruik maken van deze kans om mannen die dit lezen, maar ergens een drempel ervaren, op te roepen om jullie cursussen en workshops een kans te geven? Het is totaal niet zweverig. En je wint zoveel, het is zo ontzettend verrijkend, op zoveel vlakken. Je moet helemaal niks. Alleen je openstellen. En het mooiste cadeau dat je krijgt, is de weg terugvinden naar je eigen, pure zelf (en automatisch ook naar de ander).
Of dat nu via meer inzicht en bewustwording over je eigen en de menselijke psyche, meditatie, yoga, QiGong, dans, je stem, je adem, klankschalen, lichaamswerk, aanraking en massage, creatieve expressie of kunst, muziek, cirkelen, schrijven, de natuur en/of nog een andere toegangspoort is, het is fijn te voelen om elke keer toch weer een eindje verder te wandelen. En bij Avansa voel je: je hebt het zelf te doen, maar niet alleen. Je wandelt samen. Dat is echt een cadeau aan jezelf.
Ik vind al die 'ingangen' of poorten tot meer zelfbewustzijn, of hoe je het ook wilt noemen, fijn. Ze hebben allemaal hun waarde. Maar er zijn waarschijnlijk mensen die een voorkeur hebben voor het een of het andere, of die zich meer of minder comfortabel voelen bij iets. Niet iedereen wil of durft zingen en/of dansen bijvoorbeeld. Dan is het fijn dat jullie zo'n breed aanbod hebben, een keuzemenu met voor elk wat wils... Sommige dingen om de linkerhersenhelft content te houden, sommige meer voor de rechterhersenhelft. Leren met je hoofd en ervaren met je lichaam/hart/ziel... Ze zijn allebei belangrijk en nodig, volgens mij. (Met weten alleen kom je er niet. Inzicht is nodig om bij bepaalde stukken, en de patronen en emoties die daaruit volgen, te kunnen komen. Maar échte heling gaat altijd via het lichaam, leerde ik. We kunnen niet voelen met ons hoofd, wél via onze wijze lijven, die alles onthouden. Het kostte mij lang om dat te beseffen... Moest Avansa nu eens eerder op mijn pad gekomen zijn hé! 😁). En dat de vrouwen van Kortrijk 'proevertjes' aanbieden, gratis nog wel, is ook supertof. Zo kunnen er ook wel drempels worden weggenomen of verlaagd, denk ik.
Avansa als rustplek, als ontmoetingsplek
Aanwezigheid, vertragen, waarnemen... blijft wel de basis van alles. Dit komt ook in zowat alle cursussen terug. Er zijn dus ook veel cursussen waarin het ervaren voorop staat, zoals het bosbaden, lichaamswerk en klankschalen..., die je helpen om meer rust en ontspanning te vinden. Waarin je tools aangereikt krijgt om jezelf die rust thuis ook te geven. Al blijkt dat wel moeilijker. Ik vind bij Avansa veel makkelijker rust dan thuis, waar ik al het huishoudelijk werk nog zie liggen. Avansa is dus niet alleen een leerplek voor mij, maar ook een veilige rustplek, waar ik even kan ontsnappen en landen – ook heel belangrijk in deze hectische wereld vol stress. En dat dus samen met warme, lieve mensen.
Een vijftal van mijn hele goede vrienden, leerde ik kennen via Avansa. En ik kan de lieve mensen die ik eraan overhield, en met wie ik contact houd, niet eens op mijn twee handen tellen... Eigenlijk kwamen veel van mijn mooiste vriendschappen tot stand na dergelijke cursussen en workshops, niet alleen bij Avansa, maar ook elders, waarin je jezelf toont zoals je bent, zonder masker, zonder filters. Naast buurvrouwen en mensen uit de buurt, mensen die ik al wandelend ontmoette, of al zingend en dansend... Want eens je zelf van de schoolbanken af bent en geen kleine kinderen (meer) hebt die je gaat opwachten aan de schoolpoort of naar hobby's te brengen hebt, valt de vijver aan nieuwe contacten wel een beetje droog. Zeker als werken (of een ander langlopend engagement aangaan, als in vrijwilligerswerk of een hobby) ook niet meer lukt en je geen vrienden-collega’s meer hebt (al heb ik zelf wel nog contact met lieve ex-collega’s), of oude vriendschappen verwateren, door ziekte, weinig energie of simpelweg omdat je een ander pad bent beginnen te wandelen, en banden die vroeger kloppend voelden dat ineens niet meer zijn, kan dat al gauw eenzaam worden... Voor een mooie vijver vol schone visjes, één adres: Avansa 😂
En ik krijg nergens zo’n deugddoende knuffels als bij Avansa. Als alleenstaande is dat ook welkom, nodig zelfs. Je voelweet ook dat zij ook ‘voelweten’, niet met hun hoofd, maar met hun hart/ziel. Je voelt je gezien. Je mag er zijn wie je bent, with all your perfect imperfections 😉 Het is een warm bad, een zacht nest. En Avansa, avanzare, besefte ik, helpt je ook echt vooruit in je leven.
Op jouw manier meedoen
Ik ben, en dat klinkt misschien wat gek, omdat ik wel vaak dingen in groep volg bij Avansa, eigenlijk echt geen groepsmens. Ik ben wat ze een ‘extraverte introvert’ noemen. Ik hou van één op één contacten. Ik heb veel alleentijd nodig om op te laden. In groepen in de ‘gewone wereld’ klap ik soms dicht, of doe ik me stoerder voor dan ik me voel, zeker met mensen die ik niet (goed) ken... Maar bij Avansa heb ik daar dus geen last van. Dus dat mag mensen ook niet afschrikken om deel te nemen, het in contact gaan gaat als vanzelf. Er zijn veel introverte mensen, denk ik. Als die dan samenkomen, en zich durven openen, gebeurt er iets moois.
Mijn ADHD-hoofd zit me vaak in de weg, maar wat het nieuwe vrienden maken en mensen durven aanspreken betreft, is een goede portie impulsiviteit wel mooi meegenomen 😉
De pauzes kunnen soms wel wat druk, luid en overprikkelend zijn voor mij. Zeker in groepen die elkaar al wat kennen, waar het heel gezellig is, kan het soms luid gaan. Maar dan blijf ik in het lokaal in plaats van naar het caféetje te gaan, zonder ik me wat af, of toch in een deel van de pauze. Niemand die daar raar van opkijkt. En ik ben niet de enige rustzoeker. Je mag er bewust asociaal zijn 😁 Een plek waar dat niet raar gevonden wordt, is fijn.
Groeien met zachtheid, vallen en weer opstaan
Ik zat nog te denken over waarom ik vaak zo’n fijne klik heb met al wat oudere mensen. Ik denk dat het ziek zijn en uit de boot vallen me al op relatief jonge leeftijd getoond heeft wat er écht toe doet in het leven. Van het geluk dichtbij, in de kleine dingen te gaan zoeken. Van alles te leren omarmen ook. Dankbaar te zijn voor wat wél nog lukt. (Naast een eeuwigdurend ‘levend’ rouw- en aanvaardingsproces hoor. Altijd en-en: geluk en verdriet, een Siamese tweeling, wat mij betreft. En dan heel bewust weer de focus bij het geluk proberen te leggen, maar het verdriet ook niet wegduwen als het zich aandient.)... En aangezien veel mensen daar maar laat in hun leven, bij hun pensioen of op hun sterfbed zelfs, achter komen, kan ik daar alleen maar dankbaar om zijn. Een geluk bij een ongeluk, gelijk ze zeggen 😉 Of ‘in de beperking toont zich de meester’. Mijn schoonblijvende zus zei altijd jolig ‘pijn is fijn!’ als de kindjes weer eens gevallen waren en geschaafde knieën hadden. Maar eigenlijk is het ook net zo met emotionele pijn: uit lastige dingen kan veel moois voortkomen. Pijn is fijn! 😁 Achteraf toch.
Voor mij is er alleszins veel veranderd door in alles de les te gaan zien die een gebeurtenis met zich meebrengt, waar ik nog vastzit en kan groeien en helen. Of evengoed waarin ik mijn eigen menselijke falen en ‘prutsen’ te aanvaarden heb (want sommige dingen zitten zo diep in ons systeem dat ze veranderen heel moeilijk is, niet onmogelijk, maar toch... Ann Van Hecke noemt het tramsporen waar je met je fiets in vast rijdt... die fiets er weer uit sleuren, vergt wel wat... ik stelde vast dat je soms iets weet met je hoofd, maar dat je systeem, je lichaam, ondanks alles wat je probeert, dat hoofd niet zomaar volgt... en dan kan je daar blijven tegen vechten of het aanvaarden en zacht laten worden) en daar mild voor proberen te zijn. Er met de nodige zelfrelativering en humor naar leren kijken, helpt ook. Door zo te kijken, en in alles de les te zien, worden ook moeilijke dingen een soort cadeautjes ☺️
Zoals gezegd loop ik zelf ook nog veel vast in mijn eigen valkuilen. Meditatie houdt je daar alert voor. Ik heb er lang veel over gelezen, maar kwam er niet toe het effectief te doen. Mijn yogaleraar zei ooit ‘weten en niet doen = niet weten’. Waarheid als een koe. Maar soms is het, gek genoeg, zo ontzettend moeilijk om toch tot dat doen te komen. Zit er weerstand op, en trauma onder... en dan denk je wel eens, damn, ik weet al zo lang dat dit bestaat, waarom deed ik dat nou niet gewoon al eerder? 🫣 En dan dus de nodige discipline vinden om vol te houden. Zelfzorg is niet in de wellness gaan zitten, maar wel eerlijk zijn met jezelf, soms iets doen waar je niet zoveel zin in hebt, maar dat wel goed voor je is, zei Ann Van Hecke vorige week... want je ego saboteert je graag, het wil niet dat je gelukkig wordt, wél dat alles hetzelfde blijft... Dus ja, niet altijd makkelijk hé, verandering, of zeg gerust, echt moeilijk. In Ongetemd leven staat een zin: ‘ik kan moeilijke dingen doen’. Vond ik een mooie mantra, ook voor volwassenen. Het begint allemaal bij zelfbewustzijn, en dan al je kennis, dat ‘weten’ omzetten in effectief doen, in kleine stapjes... Zo wist ik al jaren af van TRE en EFT maar kwam ik er niet toe, tot heel recent. Beter laat dan nooit. Dus ook daar, mild proberen te zijn. Yoga doe ik wel al jaren heel consequent. Ik heb dat echt nodig, voor mijn fysiek en emotioneel welzijn. Het is een beetje zoals olie doen in mijn motor. Laat het weg en ik loop vast, de motor verbrandt...
In het vinden van meer aanvaarding en zachtheid voor mezelf (en dus automatisch ook voor anderen), vind ik Avansa en jullie aanbod ook heel ondersteunend. Je leert veel, je leert anders kijken, naar jezelf, anderen, de maatschappij en de wereld, en je beseft daardoor ook dat je niet alleen bent. Dat we, als we 100% eerlijk zijn, en echt naar binnen durven kijken, we allemaal even kwetsbare als sterke mensen zijn en dat we gewoon allemaal met dezelfde dingen worstelen... De ene al wat meer dan de andere, afhankelijk van hoe zwaar je rugzak was, hoeveel helpende stapstenen je al op je pad kreeg, en hoe ver je al gewandeld bent. Maar uiteindelijk wandelen we allemaal, als je kijkt naar de essentie van mens zijn, min of meer dezelfde weg, zoekend en lerend. Meer en meer besef ik dat het leven eigenlijk gewoon draait om jezelf leren omarmen en graag zien, leven in het Nu, los van rugzakken, wondes, etiketjes, ziek/gezond... Je eigen handleiding zoeken en volgen. Doen wat bij jou past, niet wat de maatschappij je voorschrijft of wat anderen van je verwachten. En ondertussen vooral ook genieten. Want er is zoveel leven te leven, zoveel moois te ervaren, ver van én dicht bij huis...
Stilte zoeken in een luide wereld
En dan nog iets over het belang van stilte! Ik geraak enorm snel overprikkeld, maar ik geraak nooit overprikkeld in de natuur. (Alleen als het bijv. heel hard waait, geraak ik wél overprikkeld, maar dan ga je nu ook niet bepaald naar het bos 😁) Fluiten van vogels, kwaken van kikkers (met wie je een staarwedstrijdje kunt doen, altijd leuk als je de bron van al dat gekwaak weet te spotten), ruisen van blaadjes... Goed voor ons zenuwstelsel. In de stilte vind ik mezelf. Altijd. Stilte is voor mij een soort anker, wat me toelaat weer aan te meren bij mezelf, mijn hart. Wat er écht is.
(Nog zo'n anker voor mij, een beetje gek: het gekoer van duiven. Ik moet dat als kind, met een duivenmelker als achterbuur, blijkbaar heel vaak geassocieerd hebben met een vredevol gevoel, waardoor de verbinding tussen dat geluid en het gevoel heel sterk is geworden, want ik moet nog maar een duif horen of ik word al instant zen 😂 Mijn 'natuurzaadje' werd trouwens geplant bij mijn grootouders... Ze hadden een gigantische moestuin. En ik deed niet liever dan buiten spelen, het veld in trekken, ravotten, in bomen klimmen... Ik was een echt buitenkind, naast een fervente lezer. Twee veilige werelden waarin ik kon/mocht verdwijnen...)
Weetje: Blijkbaar registreert ons oerbrein natuurlijke geluiden, zoals het waaien van de wind in de blaadjes van de bomen of het ruisen van de zee, als veilig. En mechanische of industriële geluiden, zoals een tram die voorbijrijdt of een auto die toetert, als 'gevaar'. Ik vind dat wel grappig. We denken graag dat we heel modern zijn, maar onze breintjes zijn op veel vlakken toch echt nog oermensbreinen hé 😁 Je daar bewust van worden, helpt wel beter om te beseffen wat je écht nodig hebt. Stilte is daar voor mij, en ik denk voor elke mens, een onmisbaar iets van.
Het is jammer genoeg wel een kostbaar goed geworden. Bijna overal is er lawaai, 'opvulling', muzak... in de mensenwereld. We krijgen constant input, prikkels... Ik vind dat lastig. Ongezond. En onnodig. Alsof we gaan 'doodgaan' van een beetje stilte of leegte. Je zou bijna denken dat ze het met opzet doen, zodat we in al die overprikkeling en ruis, de weg naar onszelf, 'naar huis' niet meer kunnen vinden... Want we hebben die stilte nodig om bij onszelf te komen, te kunnen voelen... Het lijkt ook gewoon alsof de wereld steeds luider wordt (het volume van de muziek op concerten, in de bioscoop...). Iemand zet dat toch zo luid hé!?... We doen het elkaar dus een beetje aan, vind ik persoonlijk... Ik ben hardhorig, en dat is soms best vervelend, maar anderzijds word ik zo wel gespaard van een deel prikkels, wordt de helft al weggefilterd. Dus dan ben ik tegelijkertijd een beetje dankbaar voor mijn 'gebrek' en is het ergens ook een zegen – omdenken 😁 Mensen die op de trein hun muziek superluid zetten, filmpjes kijken of zitten te bellen en iedereen verplichten om mee te luisteren: voor gevoelige mensen zoals mij is dat echt niet fijn, en supervermoeiend... Ik heb meestal zelf wel mijn koptelefoon mee, dan luister ik naar klassieke muziek (Steven Vrancken to the rescue)... Koptelefoon, oordoppen, klassiek... Mijn redding in deze luide, drukke mensenwereld 😉
Spelen in de natuur
Het blijft ook leuk om er je gezonde innerlijke kindje los te laten, en nog eens in of op een (omgevallen) boom te klauteren, zoals ik mocht doen tijdens het winterbosbad, en waar de gids achteraf zei dat ze haar adem had ingehouden of ik er wel veilig op en af zou geraken 😁. Of om creatief te zijn met wat je vindt in de natuur, zoals met het maken van de mandala's tijdens het bosbad. In de herfst pluk ik ook graag mooie grashalmen en uitgebloeide bloemen ('onkruid'), waarvan de zaaddozen vaak prachtig zijn, en dan heb ik een mooi, 'eeuwig' mooi blijvend boeket voor in een vaas in mijn huisje, ook weer gratis ende voor niets. Ik merk dat ik de natuur ook graag naar binnen haal. Met planten, de kleur groen... Ik kom ook vaak thuis van mijn wandelingen met vondsten, schatten: steentjes, schors, takjes, mos, nootjes, pluimpjes... Die krijgen dan een plekje op mijn altaar. Rie laat ons tijdens de bootcamps met emotioneel lichaamswerk ook altijd iets zoeken buiten, en daar komt dan automatisch een betekenis uit naar boven. Die dan echt wel blijft hangen.
Nederige wijsheid
Nog over de docenten: ik had het over hun bescheidenheid, maar besefte achteraf dat dit niet het juiste woord is. Ik denk dat nederigheid beter klopt. Ze zijn wijs, weten ontzettend veel, zijn belichaamd, wandelden zelf hun weg, ze ademen kennis, of liever wijsheid, door ervaring, maar ze zijn ook realistisch, empathisch, warm en zacht, down to earth, en eerlijk, ook over zichzelf en dat het ook voor hen oefenen blijft. Beseffend dat de weg naar herstel soms moeilijk en lang kan zijn. Maar tegelijkertijd geven ze haalbare tools. Ze zijn zowel eerlijk en nuchter als positief en hoop- en vertrouwengevend. En ze hebben niet de air van 'ik weet het allemaal, ik vlieg nooit nog uit de bocht en ik zal het hier eens komen vertellen sie'. Die kwetsbaarheid, ook over henzelf, is goud waard. Ik heb altijd het gevoel van, 'amaai, zo wijs die zijn!', en tegelijkertijd, 'oh, het blijft ook maar een mens'. Zeker in het spirituele wereldje, bots je soms op grote ego's. Bij Avansa heb ik dat nog nooit gehad.